مبلمان از گذشته تا به امروز!
مبلمان هم مانند هر صنعت دیگری، دارای یک پیشینه تاریخی است و از یونان باستان تا رم و ایران استفاده از انواع مبلمان رواج داشته است.
تاریخچه مبلمان در جهان موضوعی است که ذهن هر فردی را درگیر می‌کند، چون در حال حاضر مبلمان و کاناپه از اهمیت بالایی برای تکمیل دکوراسیون خانه برخوردار است، اما وقت این رسیده که از خودتان بپرسید آیا مبل از اوایل پیدایش دارای چنین جایگاهی بوده است؟ و یا طی چه فرایندی به این جایگاه رسیده است؟
امروزه مبلمان تنها وسیله‌ای برای راحتی و آسایش نیست؛ بلکه می‌توان به این نتیجه رسید که مبلمان تبدیل به یک وسیله‌ی امن و پر از آرامش در خانه‌ی هر فردی تبدیل شده است. خانه اولین جایی است که هر فردی پس از طی کردن یک روز سخت به آن پناه می‌برد که در آن آرامش و راحتی را تجربه کند، پس تقریباً همه‌ی افراد برای رفع خستگی در خانه، اولین جایی که به سراغ آن می‌روند، کاناپه و مبل است. این نیاز به آرامش و راحتی، در هنگام گذراندن روزهای سخت مانند درگیر بودن برای یک پروژه و یا یک امتحان به چشم می‌خورد که هر فردی آرزو می‌کند آن لحظه‌ی سخت زودتر تمام شود و بر روی کاناپه شیرجه بزند.
اما در ادامه‌ی این مقاله به بررسی چند سوال مهم که در زیر شرح داده شده است می‌پردازیم:
اولین آثار مبلمان در زندگی انسان چه بود؟
اولین مبلمان را چه کسی در دنیا ساخت؟
تاریخچه‌ی طراحی مبل در قرون مختلف به چه شکلی بوده است؟
اولین آثار مبلمان در زندگی انسان چه بود؟
تاریخچه‌ی مبلمان به سال‌های بسیار دوری بر می‌گردد، زمانی که هنوز مفهوم مبل برای خیلی از افراد ناشناخته بود، در آن زمان انسان‌ها برای رفع نیازهای خود از شیوه‌ای طبیعی کمک می‌گرفتند و از طبیعت برای این نیازها استفاده می‌کردند. سنگ‌های جدا افتاده و تنه‌ی درختی که بر روی زمین افتاده بود مکانی برای نشستن، قطعه سنگ بزرگ و مسطحی که نقش میز را اجرا می‌کرد و خزه‌ها و سرخس‌ها مکانی برای خواب بودند، همه‌ی این‌ها مثال‌هایی برای استفاده‌ی انسان‌ها از طبیعت است.
با سپری شدن چند قرن، انسان‌ها با خلاقیتی که داشتند، توانستند مصنوعاتی را پدید آورند که با تغییراتی اساسی شکل جدیدی از مبلمان به‌وجود آمد. دو نظریه برای ساخت اولین مبلمان در جهان وجود دارد، که اولین مورد مربوط به دوره‌ی دیرینه سنگی و نظریه بعدی مربوط به اولین خاندان پادشاهی مصر باستان است که بسیاری از آثار باستانی کشف شده از آن دوره، تا به الان سالم مانده‌اند و همگی از آرامگاه فرعون بیرون آمده‌اند.
تاریخچه مبلمان در دوران دیرینه سنگی و نو سنگی
شواهدی مبنی بر ساخت مبلمان در دوره‌ی دیرینه سنگی و نو سنگی(ده هزار سال قبل از میلاد) وجود دارد که مجسمه ونوس، باقی مانده از آن دوره این ادعا را اثبات می‌کند.
مواد
از لحاظ تاریخی، متداول‌ترین مواد برای ساخت مبلمان در دوره‌ی دیرینه سنگی، چوب بوده است. در آن دوره، در زمین‌های پست‌تر برای ساخت مبلمان از استخوان حیوانات، سنگ و فلز استفاده می‌کردند. شکارچیان ماموت که به روش یکجانشینی زندگی می‌کردند، بعد از عصر یخبندان، به دلیل سبک زندگی، مذهب و اقتصاد با نوآوری خود در مبلمان، به فرهنگ استفاده از مواد پرداختند.
فرم و عملکرد
مردم اوراسیا به دلیل یکجانشینی، هزار سال زودتر از خاورمیانه‌ای‌ها با استانداردهای ساخت مبلمان آشنا شدند. البته به علت اکتشافات بیشتر در اروپا، اطلاعاتی از تاریخچه مبلمان در آن منطقه وجود دارد. برای مثال، نشانه‌هایی از مبلمان، تخت سنگی و کمد در سواحل اسکاتلند کشف شده است. موضوع مهم دیگری که وجود دارد، طراحان ما قبل از تاریخ هم به ظاهر اهمیت می‌دادند و هم برای بهبود کارایی تلاش می‌کردند.
تاریخچه مبلمان در مصر باستان
مصریان باستان، از آثاری مانند نقوش برجسته و نقاشی دیواری کمک می‌گرفتند که این نشان دهنده‌ی استفاده‌ی آن‌ها از مبلمان است. در واقع می‌توان گفت، تاریخچه مبلمان در مصر به ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد. مبلمان در مصر مورد استفاده‌ی قشر خاصی از افراد جامعه بوده است. در کتیبه‌های سنگی و نقاشی‌های دیوار اهرام مصر آثاری مشاهده شده است که نشان می‌دهد، مصریان باستان در خانه‌هایشان بر روی مبلمان می‌نشستند، مبل‌هایی که احتمالاً چوبی بوده‌اند و قسمت نشیمنگاه آن بالشت‌های پارچه‌ای و نرم داشتند.
مواد
مصریان باستان از فلز برنج، طلا، مروارید، چینی رنگارنگ، سنگ‌های نیمه قیمتی، عاج فیل و نقره برای ساخت مبلمان استفاده می‌کردند. همچنین مصریان باستان با توجه به بالاتر بودن ارزش مبلمان، از چوب‌های خاص‌تری مانند چوب درخت سرخدار، بلوط، انجیر، اقاقیا، سدر، آبنوس و زیتون استفاده می‌کردند که آن‌ها را از آسیای صغیر تهیه می‌کردند.
فرم و عملکرد
سازندگان مبلمان، اکثراً پایه‌ها را به شکل پاهای حیوانات می‌ساختند.
نمونه‌های شاخص
از نمونه‌های قابل لمسی که برای تاریخچه مبلمان مصریان وجود دارد، می‌توان به تصویر تشییع جنازه خانواده‌ای که بر روی یک نیمکت با پشتی کوتاه و پایه‌های شبیه به پای شیر وجود دارد، اشاره کرد. نمونه دیگری که وجود دارد، تخت توتانکامون که در موزه قاهره نگهداری می‌شود، است. این صندلی با سنگ‌های نیمه قیمتی، نقره و طلا تزئین شده و پایه‌های آن به شکل پنجه و سر شیر است و در دسته‌هایش دو بال دارد. نمونه‌ی دیگر، صندلی تاشویی در مقبره توتانکامون است که این صندلی با جابجا کردن پشتی آن به چهارپایه تبدیل می‌شود. نقاشی‌های حک شده بر روی این صندلی، از حیوانات الهام گرفته شده و نقش و نگار آن شبیه به پلنگ است.
بقایای به جا مانده از دوره مصر باستان نشان می‌دهد، طراحی مبلمان زودتر از دانش معماری رشد پیدا کرده است، اما با این حال عملکرد این مبلمان به قدری بی‌عیب و نقص بوده که صدها سال بعد، بدون تغییر باقی مانده‌اند. برای نمونه، طرح صندلی که کارگران مصری ۲۸۰۰ سال ق.م ساختند، در سال ۱۸۰۰، توسط کشاورزان فنلاندی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
تاریخچه مبلمان در ایران باستان
تاریخچه مبلمان در ایران باستان به اندازه‌ی مصر تکمیل نیست، اما همچنان اطلاعاتی وجود دارد که نشان می‌دهد که در ایران باستان، جایگاه فرد نشسته بر فرد ایستاده مزیت داشته و همین موضوع باعث افزایش احترام برای حاکمان می‌شده است. خرید مبلمان در ایران باستان هزینه‌های زیادی را در بر می‌گرفت، به همین جهت فقط قشر خاصی از جامعه، می‌توانستند آن را تهیه کنند.
فرم و عملکرد
مبلمان پارسی تزئینات زیبا و چشم نوازی داشتند و در اتاق‌های پارسیان معمولاً مبل‌های کمی قرار می‌دادند و بیشتر از کوسن‌ها برای نشستن استفاده می‌کردند.
تاریخچه مبلمان در دوران باستان
آشوریان معمولاً از برنز ریخته‌گری برای ساخت مبلمان کمک می‌گرفتند و روکش صندلی‌ها و کاناپه‌های آن‌ها با پارچه‌های رنگی پوشیده شده بود. نمونه‌ای که نشان دهنده‌ی تاریخچه‌ی مبلمان در رودان باستان است، تخت پادشاهی نمرود می‌باشد، که بر روی پایه‌های صندلی، بریدگی‌های حلقه‌ای و مارپیچ و در کنار آن یک زیرپایی قرار داده شده است. در حال حاضر، این صندلی در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود.
فرم و عملکرد
مبلمان آشوری دارای سازه‌های اسکلتی بودند و مبل بر روی این سازه‌ها قرار می‌گرفت. پایه‌های مبلمان آشوری مانند مبلمان مصری پنجه‌های شیر داشتند و در طراحی آن‌ها از اندام کامل حیوانات و انسان استفاده می‌کردند. همچنین تختخواب آشوریان نسبت به تختخواب مصریان ارتفاع بیشتری داشت و مهمانان هنگام پذیرایی بر روی این تخت‌های مجلل لم می‌دادند، اما نکته‌ی مهم دیگری که باید در اینجا عنوان کرد، برای آشوریان بیشتر نشان دادن جایگاه اجتماعی، نسبت به آسایش شخص اولیت داشته است.
تاریخچه مبلمان در یونان باستان
اولین مبلمان در یونان باستان تحت تاثیر منابع متفاوتی مانند مجسمه‌ها و کتیبه‌های مصری که دارای دو کاربرد نشیمنگاه و صندوقچه بوده، قرار گرفته است. اما در قرن‌های چهارم و پنجم قبل از میلاد مسیح، صنعت مبلمان در یونان وارد فصلی جدید شد. مبل‌هایی که در یونان باستان ساخته می‌شده، ابتدا از چوب‌های ارزان و برای رویه آن از روکش‌های گرانبها استفاده می‌کردند. بعضی از مبلمان یونان باستان با عاج فیل، طلا، فلزات گرانبها و لاک‌های بزرگ لاکپشت تزئین می‌شدند. نشیمن صندلی و مبلمان یونان باستان، پوششی از چرم و پارچه‌های بافته شده، بوده است.
فرم و عملکرد
در مبلمان و تخت‌های یونانی از چهره‌های حیوانات استفاده می‌کردند و در جزئیات شبیه به مبلمان مصریان و آشوریان بوده است. کلاین نام تخت یونانیان باستان بوده که تاج آن مانند پشت صندلی ساخته می‌شد.
مبلمان یونان باستان با نام‌های خاص شناخته می‌شده است. نام‌های کلیسموس، کلینتر و کلیسجا مخصوص بانوان بوده و صندلی‌هایی سَبُک داشتند و صندلی‌هایی با نام‌های ترونوس و کاتدرا که دارای پشتی مخصوص بودند، برای آقایان طراحی می‌شدند.
تاریخچه مبلمان در روم باستان
به دلیل ارتباط رومی‌ها با یونانیان، ظاهر و کاربرد مبلمان این دو با یکدیگر شباهت‌های زیادی دارد. مبلمان رومی بسیار لوکس و با تزئینات رنگارنگ و خیاطی شده همراه بود، این در حالیست که اکثر مردم در آن زمان از نیمکت برای نشستن در خانه‌هایشان استفاده می‌کردند و مبلمان در خانه‌های قشر متوسط بسیار ساده بوده است. رومی‌ها اولین کسانی بودند که با بافتن نی، مبل ساختند. البته آن‌ها بیشتر از چوب درخت گردو، راش، آبنوس و نخل استفاده می‌کردند.
فرم و عملکرد
در روم باستان مبلمانی مخصوص برای نشستن با نام سلا وجود داشت و به صندلی‌های دسته‌دار کاتدا می‌گفتند. سلا کرولیس نام دیگر مبلمانی بود که بدون تکیه‌گاه همراه با پایه‌های میله‌ای بود که ظاهر آن قدرت و جایگاه فرد را نشان می‌داد.
رومیان باستان از سه نوع تخت استفاده می‌کردند: تخت جشن و مهمانی، تخت مکار و تخت استراحت. این تخت‌ها سبک و قابل حمل بودند و ساختار کلی آن‌ها از یک کلاف و چهار پایه تشکیل شده بود.
مبلمان دروه رنسانس
مبلمان در دوره رنسانس از آرمان‌های رومی و یونانی الهام گرفته است و البته تاثیر کلیسا و مسیحیت را در این دوره می‌توان حس کرد. مبل‌های دوره رنسانس، براساس سلیقه‌ی ثروتمندان طراحی شده است. در آن زمان طراحان برای ایده گرفتن برای ساخت مبلمان، به ایتالیا رفتند و از مبلمان آن‌ها کپی برداری کردند، اما در ساختار کلاف مبل خلاقیت زیادی به خرج دادند و از ایتالیایی‌ها بیشتر پیشرفت کردند. استفاده از سنگ مرمر در دوره‌ی رنسانس رواج پیدا کرد و از نشانه‌های خانوادگی برای طراحی تخت‌ها و صندلی‌ها استفاده کردند.
مبلمان باروک (قرن ۱۷ و ۱۸)
مشهورترین قطعات مبلمان مربوط به دوره‌ی لویی چهاردهم است و چون او شخصی مقتدر بود، همه‌ی محصولاتی که در کارگاه زیر نظر او طراحی می‌شدند، دارای ویژگی‌های زیبایی شناختی منحصر به فرد بودند. این مبلمان از تزئینات مسطحی مانند حکاکی و خاتم کاری ساخته شده است. این دوره، دوره‌ی طلایی برای شکوفایی و پیشرفت معرق کاران و طلاکاران بود.
فرم و عملکرد
مبلمان این دوره دارای صندلی سنگین و همراه با پشتی بلند بودند. پشتی این مبلمان تا بالای سر طراحی می‌شده و دسته‌ی آن به شکل s بود. در دوره‌ی لویی چهاردهم، مبل‌های جدیدی ساخته شدند؛ برای مثال میزکار، میز ساعت، دراور، میز ناهارخوری، کنسول، کمد ساعت و میز پایه گلدان از آثار آن دوره بودند. پایه‌های میزها در آن زمان مانند صندلی‌ها دارای پیچ و تاب خاصی بودند.
مبلمان روکوکو (قرن ۱۸)
در دوره‌ی روکوکو تمرکز صنعتگران بر روی زیبایی شناسی و راحتی بیشتر مبلمان بود و به همین خاطر، در این دوره کمتر با سطوح صاف و خطوط مستقیم مواجه می‌شویم.
فرم و عملکرد
در دوران روکوکو تعداد زیادی مبل سفارشی می‌ساختند. مبلمان و صندلی‌های نوع برجر، دسته‌هایی نیم دایره‌ای و پشتی‌های روکش‌دار از آثار دوره‌ی روکوکو هستند. صندلی‌های دو نفره، مبل شزلون دوشس، کاناپه و تخت بدون ستون همگی از آثار این دوره می‌باشند. در دوره روکوکو از چوب‌های روشن مانند زیتون، گل همیشه بهار و لیمو برای ساخت مبلمان استفاده می‌کردند و پایه‌های مبلمان به شکل s بودند. همچنین در این دوره نشیمن صندلی‌ها بزرگ و دسته صندلی کوتاه طراحی شده و کوسن‌های کوچکی با نام مانچت بر روی مبلمان قرار می‌دادند.
مبلمان در قرن ۱۹
در قرن نوزدهم میلادی دو اتفاق مهم در صنعت مبلمان افتاد. در اروپا مبلمان برای افراد معمولی نیز ساخته شد و با اختراع مایکل تونت خم کاری چوب انجام شد و چوب خیزران به عرصه‌ی مبلمان وارد شد.
فرم و عملکرد
مبلمان این دوره بسیار شبیه به مبلمان قرن هجدهم انگلستان بود. در این دوره بوفه‌ها ساخته شدند و مکانی برای قرار دادن ظروف چینی، اشیا و یادگاری‌های برای مردم شکل گرفت. میزها در این دوره از تخته‌های گرد، مستطیلی و بیضی شکل ساخته شدند. برای تولید مبلمان در این دوره از چوب گردو، ماهگونی، غان، گلابی، نارون، گیلاس، صنوبر، خاکستر و بلوط استفاده می‌کردند.
تکمیل روند ساخت مبلمان در قرن بیستم
قرن بیستم، قرن استفاده از تکنولوژی برای ساخت مبلمان بود و مبلمان مدرن، شکل جدیدی در این دوره پیدا کرد. در آغاز سال‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ سبک جدیدی از طراحی مبلمان نمایان شد که آرت دکو نامگذاری شد. در قرن بیستم، از تخته سه لایه برای اولین بار برای ساخت صندلی استفاده شد. فرانک لوید رایت و ارو سارینن از اولین کسانی بودند که در طراحی مبلمان مدرن قدم‌های بزرگی برداشتند که این طراحی، با ساختمان‌هایی که طراحی و اجرا کرده بودند، هماهنگی داشت. یکی از معروف‌ترین طراحان قرن بیستم برای صنعت مبلمان، Ron Arad بود.
مدرنیسم و مبلمان
پس از جنگ جهانی دوم، مدرنیسم طرح‌های خیال‌پرور را به سمت طرح‌های ساده با حداقل تزئین و نقش و نگار برد. عناصر طراحی کاهش پیدا کرد و ریزه‌کاری‌ها در طرح‌های حیوانات و بال فرشتگان جای خود را به خطوط متحدالشکل و الگوهای هندسی دادند. این تغییر رویکرد نه تنها در صنعت مبلمان اتفاق افتاد، بلکه در تمامی جنبه‌های زندگی تاثیری مثبت گذاشت، از نقاشی گرفته تا ادبیات و موسیقی.
تحولی در صنعت مبلمان امروزی
امروزه سرعت و پیچیدگی زندگی چند برابر شده است، پس هر فردی بیشتر از قبل نیازمند احساس راحتی و آرامش در فضای خانه است و از طرفی شاهد کوچک‌تر شدن خانه در شهرهای بزرگ هستیم. همه‌ی این‌ها دلیلی بر استفاده از مبلمان‌های چند کاره است. مبلمانی که از آن بتوان به عنوان تخت، کتابخانه و گنجه از آن استفاده کرد. در حال حاضر پیشرفت صنعت مبلمان رو به سمتی می‌رود که مبل‌های بازشو به تختخواب تبدیل شوند و آن‌ها را با نام مبل‌های تختخواب‌شو می‌شناسیم. مبل‌هایی که ترکیبی از گنجه، کتابخانه، کمد و یا میز هستند.
در حال حاضر افرادی هستند که علاوه بر منازل استیجاری در خانه‌های موقتی اسکان دارند، که به جهت تحصیل و یا کار این انتخاب‌ها را پیش رو دارند، پس ترجیح این افراد انتخاب مبلمانی است که جابه‌جایی آن راحت باشد، سبک و جم و جور باشد و مهم‌تر از همه چند منظوره باشد. انتخاب شما چیست و شما چه مبلی را ترجیح می‌دهید؟
هیچ نظری برای نمایش وجود ندارد